Home  >  Standpunten  >  Water

Water

emelwater- en droogteplan

Ontharding, hergebruik, buffering en gescheiden afvoer en een bovengemeentelijke aanpak in de Getestreek.

Tijdens de zomer van 2021 kregen we te maken met langdurige en overvloedige stortbuien. Dit leidde tot overstromingen van o.a. de Overbeek, Gete, Graasbeek en Melsterbeek. Onze drie deelgemeenten werden gedurende een week van elkaar gescheiden. Straten stonden blank en doorgaand vervoer was onmogelijk o.a. in Rummen (Kasteellaan, Lutzestraat), Grazen (Broekstraat, Vijverstraat, Galgestraat, Verdaelstraat) en Geetbets (Dorpsstraat, Glabbeekstraat, Kasteellaan, Borgloonstraat en Hogenstraat) stonden de straten meerdere dagen blank.

In samenwerking met Fluvius werd in 2022 een hemelwater- en droogteplan voor Geetbets opgemaakt. Dit plan geeft een visie over hoe er binnen de gemeente Geetbets op lange termijn zal omgegaan worden met hemelwater. Binnen dit plan wordt een integrale ruimtelijke visie uitgewerkt om de economische , maatschappelijke en ecologische gevolgen van wateroverlast te beperken en het grondgebied robuust te maken voor de gevolgen van de klimaatsverandering.

Het watersysteem in Geetbets is zodanig opgebouwd dat al het hemelwater afstroomt naar de centrale waterlopen de Gete en de Melsterbeek. In het westen van de gemeente zorgen de Roelbeek, Overbeek, Krommaasbeek, Hulsbeek en Halensebeek voor de afvoer van hemelwater naar de Gete. In het oosten zorgen de Graasbeek, Grondbeek, Asbeek, Ruelbeek en Katermansbeek voor de afvoer van het hemelwater naar de Melsterbeek. Deze centrale aders zorgen ervoor dat er in de laaggelegen gebieden in de gemeente zeer waterrijke gronden aanwezig zijn.

Knelpunten op vlak van wateroverlast in Geetbets kunnen voornamelijk opgedeeld worden in twee categorieën op basis van hun oorzaak: enerzijds zijn er een groot aantal wateroverlastknelpunten gerelateerd aan de verschillende waterlopen die door Geetbets stromen waarbij deze waterlopen bij piekbelasting de grote hoeveelheden water niet kunnen verwerken; en anderzijds zijn er een groot aantal knelpunten gerelateerd aan de afstroming van hemelwater van onverharde landbouwpercelen (erosieproblematiek). In mindere mate zijn er knelpunten gerelateerd aan rioleringsstelsels die onvoldoende capaciteit hebben om de afstroming van aangesloten (on)verharde oppervlakken te verwerken. Tot slot is droogte een fenomeen dat de laatste jaren steeds meer voorkomt in Geetbets en o.a. voor irrigatieproblemen zorgt bij landbouwers.

Het veranderende klimaat heeft een versterkende invloed op de knelpunten van wateroverlast en droogte door het veranderende neerslagpatroon. Als uitgangspunt dient afstroming van hemelwater zo veel mogelijk vermeden te worden. Wanneer er toch afstroming is, dient ingezet te worden op het ter plaatse houden en hergebruiken van het afstromend water. Wanneer niet al het afstromend water hergebruikt kan worden, moet infiltratie ervoor zorgen dat het water uit het riolerings- of waterlopensysteem gehouden wordt en in de bodem kan dringen om de grondwatertafel aan te vullen. Pas in laatste instantie kan gekeken worden naar het bufferen en vertraagd afvoeren van het water.

 De gemeente wil daarom inzetten op ontharding (of de aanleg van waterdoorlatende verharding) op het openbaar domein. Daarnaast wil de gemeente Geetbets de bevolking en bedrijven eveneens aanmoedigen om het privédomein zo weinig mogelijk te verharden, waterdoorlatende verharding te voorzien of het water te laten aflopen naar groenzones (waar het terug in de bodem kan infiltreren). Door het niet toelaten van bebouwing en reliëfwijzigingen in overstromingsgebied wordt vermeden dat er bestaand buffervolume verdwijnt.

Op landbouwpercelen zal er ingezet worden op erosiebestrijdende (bijv. hagen, houtkanten, grasbufferstroken, …) en waterbufferende maatregelen om de afstroming van hemelwater tegen te gaan. Tot slot wil de gemeente Geetbets, waar mogelijk, ook inzetten op het verwijderen van zoneveemde verhardingen en bebouwingen in overstromingsgevoelige gebieden.

Een tweede bronmaatregel is het hergebruik van het water via de aanmoediging tot het plaatsen van hemelwaterputten. Een derde categorie van bronmaatregelen is de infiltratie van hemelwater.

Bij toekomstige rioleringsprojecten moet er steeds voldoende buffercapaciteit voorzien worden. Daarnaast kan buffering op natuurlijke wijze voorzien worden langs de waterlopen door hermeandering of ingebruikname van de van nature overstroombare percelen.

Overstromingsgebieden

De gemeente Geetbets heeft reeds verschillende gecontroleerde overstromingsgebieden in gebruik en wil in de toekomst blijven inzetten op de ontwikkeling van een bijkomende gecontroleerd overstromingsgebieden om de gemeente meer robuust te maken tegen wateroverlast. Ons hemelwater wordt reeds van nature vastgehouden (en vertraagd afgevoerd) in de verschillende grachten op ons grondgebied gezien het uitgebreide grachtenstelsel in Geetbets.

Sinds een tiental jaren werden in samenwerking met de Watering Sint-Truiden een aantal wachtbekkens aangelegd op ons grondgebied: zo o.a. in de Heirbaan Nieuwdorp, Kolkstraat, Hettelbergweg, Warandeweg, Persoonstraat, Titterveldweg, Biesemstraat, Kraaistraat, Spoorwegstraat. En ook in de toekomst worden bufferbekkens voorzien in de Vijverstraat/Orsmaalstraat en Broekstraat.

Wanneer het water dan toch afgevoerd moet worden, gebeurt dat best in een gescheiden regenwaterafvoerstelsel (zogenaamd RWA-stelsel) dat werd afgekoppeld van het afvalwater. Oppervlaktewater (bijv. grachten) en grondwater (bijv. drainages) dienen maximaal afgekoppeld te worden van het rioleringsstelsel. Daarnaast is het van belang om de capaciteit van het watersysteem goed te verzekeren bij piekbuien, door bijv. het ruimen van grachten (en eventueel aanduiden van publieke grachten) en (slechte) inbuizingen te vermijden en deze in open profiel aan te leggen. In de komende jaren zal geïnvesteerd worden in de verdere uitbouw van gescheiden rioleringsstelsels in Geetbets.

Aangezien doorheen onze gemeente via de Melsterbeek en de Gete bij hoogwater zowel het water uit Limburgse gemeente als vanuit de Vlaams-Brabantse en Waalse Gemeente (Kleine en Grote Gete) passeert, is een bovengemeentelijke aanpak voor heel het gebied van alle Getegemeenten Geetbets, Hoegaarden, Linter, Landen, Tienen en Zoutleeuw belangrijk. Onder impuls van VMM zullen deze gemeenten samen de volgende jaren een aantal ingrijpende acties en werken uitvoeren meer stroomopwaarts zodat Geetbets en na ons de stad Halen langer gevrijwaard worden van de wateroverlast.

 Gemeente geeft gratis plantje en helpt haar gezinnen zo mee te ontharden!

Het weer in Vlaanderen wordt steeds extremer. Hevige regenbuien en lange periodes van hitte en droogte volgen elkaar op. Steeds vaker krijgen we te maken met problemen zoals hittestress en wateroverlast. Dat komt grotendeels omdat Vlaanderen sterk verhard is. Het is zelfs een van de meest verharde regio’s van Europa. Na een warme dag koelt al die verharding niet snel af. En wanneer het regent, laat verharding geen of moeilijker water door.

Verharding in je tuin, zoals tegels, klinkers, kiezel, grind,… zorgt ervoor dat de bodem zijn job niet goed kan uitvoeren. Niet als spons voor water, maar ook niet als voedingsbodem voor de beestjes die er bovenop of binnenin leven. Insecten, bodembeestjes, vogels, egels: allemaal zien ze liever groen dan grijs. Door plaats te maken voor planten, maak je de tuin aantrekkelijker voor grote en kleine dieren. Zij vinden er onderdak en eten, en helpen op hun beurt weer een handje door bijvoorbeeld de moestuin te bestuiven.

Bij een regenbui stroomt het water van de verharding af, vaak recht het riool in. Regent het veel in korte tijd, dan kan de riolering dit niet altijd even goed aan. Het gevolg: natte kelders en overstroomde straten. Door te ontharden, kan de bodem het regenwater opnemen als een echte spons. Dit zorgt er ook voor dat de tuin een buffer heeft als er een tijdje geen regen valt.

Verharding en stenen houden de warmte van de zon vast, geven die warmte vooral ‘s avonds terug af en zorgen in de zomer voor zwoele, slapeloze nachten. Meer groen in je tuin en in je buurt helpt om dit hitte-eilandeffect tegen te gaan. Planten en bomen verdampen water, geven schaduw, creëren luchtstromingen en verkoelen onmiddellijk. Tevens geeft groen in je tuin een positief effect  op de gemoedsrust, een biodiverse tuin en meer groen in de buurt is goed voor het mentale welzijn volgens een recent onderzoek aan KU Leuven.

Daarom wil het gemeentebestuur haar inwoners kennis laten maken met een groen alternatief voor al die grijze verharding. Door het aanbieden van een gratis plantje zoals de onderhoudsvriendelijke bodembedekker “Kleine Maagdenpalm” of het zonminnend tredplantje “Rode Kruiptijm”, plantjes die steeds vaker gebruikt worden in borders en in alternatieven voor opritten zoals karresporen, willen we onze inwoners hiermee stimuleren om te kiezen voor deze mooie, groene en onderhoudsvriendelijke alternatieven en grijze kiezel- en steentapijten achterwege te laten.

Project Metselbijen en akkerbloemen actie

Van 2016 tot 2020 werkte Regionaal Landschap Zuid-Hageland in Zuid-Hageland samen met 30 fruittelers aan een project om de bestuivingszekerheid in appel en peer te vergroten. Daaronder ook verschillende telers uit Geetbets. Dit gebeurde voornamelijk door het voorziening van nestgelegenheid (houten kasten met bamboe) voor metselbijen die de nesten spontaan vanuit de omgeving bezetten.

Er werden bij meer dan 10 telers ook bloemrijke heggen geplant om de voor deze bijen vereiste zogenaamde ‘bloeiboog’ te versterken, wat dan weer bijdraagt tot landschapsversterking, en meer kansen voor natuurlijke plaagbestrijding. De gemeente Geetbets financierde de personeelskosten van RLZH voor de opvolging van de kasten bij de telers en adviesverlening. Dit project kadert binnen landbouw en natuur, en kan aantonen dat beide hand in hand kunnen gaan. Op deze manier kunnen  mogelijks bruggen tussen beide gebouwd worden.

Zaai een eigen bloemenakker met je zakje bloemenzaad en help de bijtjes om te overleven, was het thema in 2024 voor het bezoek van het schepencollege en de milieudienst aan de scholen op haar grondgebied en ook aan het woonzorgcentrum Betze Rust. De leerlingen van elke school kregen een bijenhotel om in de omgeving van de school een plaatsje te geven en een aantal zakjes bloemenzaad en uit te zaaien in de nabijheid van het bijenhotel. Maar ook onze oudste senioren van Woonzorgcentrum Betze Rust toonden zich enthousiast om mee te werken aan dit duurzame initiatief. De provincie Vlaams-Brabant leverde de zaadmengsels in het kader van haar Bloemenakker actie 2024. Onze technische dienst bouwde eigenhandig de bijenhotels uit recuperatiematerialen.

De voorbije jaren ging de bijenpopulatie sterk achteruit door ziektes, parasieten en voedseltekort. Om de bij te helpen zijn er veel stuifmeelrijke bloemen nodig! Stuifmeel en nectar zijn immers hun ideale maaltijd. Hierin zitten eiwitten, vetten en vitaminen die de ontwikkeling van de bijen stimuleren. April en mei zijn ideale maanden om te zaaien. De uitgedeelde zakjes bevatten een bloemenmengsel van dille, grote klaproos, blauwe korenbloem , boekweit , gele ganzenbloem, slangenkruid , muskuskaasjeskruid, akker-vergeet-mij-nietje. Dit zijn éénjarige planten om te zaaien in een bloemenakker, aangepast aan onze bodem. Deze bloemen onderdrukken ongewenste onkruiden, verhinderen erosie, zijn een goede bodemverbeteraar en stimuleren het bodemleven. Naast voldoende voedsel hebben bijen ook behoefte aan een nest, liefst in de nabijheid van bloemrijke planten. Daarom maakte onze ploegbaas van de gemeentelijke technische dienst eigenhandig een aantal zeer mooie bijenhotels uit gerecupereerde materialen.